Bir Grup Lise ve Üniversite Öğrencisinin AIDS (Edinilmiş Bağışıklık Eksiklik Sendromu) Hakkındaki Bilgi ve Tutumlarının Değerlendirilmesi

Serkan AKHAN*, İ. Ekrem DEVSEREN*,  Tuğba TÜRKER*,  Fatma ERBOY*,  Gülşah ALP*, Osman Nuri KURT*, Remzi ÇAYLAK*, Nusret ÖK*, Görkem YILDIZ*, Ural KAYA*,  Gülden YOLCU**, Umut YAVUZ**, Ebru Nevin ŞENGÜL***, Gökhan Ozan ÇETİN****, Oğuz Reşat SİPAHİ*****

*Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencisi.

**Pratisyen hekim.

***Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz Hastalıkları AD uzmanlık öğrencisi

****Pamukkale Üniversitesi Tıbbi Biyoloji AD doktora öğrencisi.

*****Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD uzmanlık öğrencisi.

Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Bulaşıcı Hastalıklar ve Uyuşturucuyla Savaş Topluluğu, Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi, İnciraltı, İzmir.

 

 

Giriş:

Günümüzde AIDS (Edinilmiş Bağışıklık Yetmezlik Sendromu) ile ilgili çalışmalar hızla artmaktadır, ancak şu anki bilgiler tam kür açısından başarısız olup, ancak hastaların ömrünü bir miktar uzatmayı başarabilmektedir. AIDS’le mücadelede en iyi yöntem korunma yollarının insanlara anlatılmasıdır. AIDS’e karşı yürütülen kampanyaların yanısıra, toplumun çeşitli kesimlerinin AIDS’le ilgili bilgi düzeylerini ölçen çalışmalar da sıkça yapılmaktadır. Bu çalışmalar toplumun bilgi düzeyi hakkında genel bir kanı oluşturmakta, sözü edilen kampanyaların ve eğitim amacıyla yapılan seminer, konferans ve benzeri etkinliklerin verimliliklerinin değerlendirilmesinde etkili olmakta ve bunun yanında, gelecekte uygulanacak yöntemler hakkında yeni fikirler oluşturulmasına da yardımcı olmaktadır. Bu eğitim kendine ve topluma karşı sorumluluk sahibi  arkadaşlarla kurduğumuz ve çalışmalarını yürüttüğümüz topluluğumuzun esas amacını oluşturmaktadır.

 

Metod:

Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Bulaşıcı Hastalıklar ve Uyuşturucuyla Savaş Topluluğu (DEUTF-BUHUS) AIDS Çalışma Grubu olarak 1998 Nisan – 2000 Haziran arasında eğitim seminerleri vermek için gittiğimiz üç fakülte ve sekiz lisede katılımcıların bilgi seviyelerini ve tutumlarını değerlendirmek amacıyla anket uyguladık. Anketimizde AIDS ile Mücadele Derneği’nin “AIDS Bilgilendirme Anketi”ni esas alarak, üzerinde bazı değişiklikler yaptık. Bu anketle gözlem altında yanıtlama yöntemiyle toplanan veriler SPSS version 8.0 paket programıyla değerlendirildi.

 

Sonuçlar:

 Anketimize 416 (%41,4) bayan, 356 (%35,4) erkek, 232 (%23,2) cinsiyeti belirtilmemiş olmak üzere toplam 1004 kişi katıldı. Yaş ortalaması 16,48±1,60 idi.

 

Ankete katılanların 343’ü (%34,1) AIDS ile ilgili bilgi düzeylerini yeterli bulurken, 139’unun (%13.8) bilgi düzeyleri hakkında fikirleri yoktu.

 

Tablo 1:HIV bulunan maddeler.

 

Sayı

Yüzde

Kan

943

93,9

Anne sütü

362

36,0

Tükürük

287

28,5

Vajinal sıvı

732

72,9

İdrar

133

13,2

Meni

668

66,5

Gözyaşı

17

1,6

Ter

34

3,3

 

Tablo 2:AIDS’le ilgili bilgilerin edinildiği kaynaklar:

Eğitim hayatı boyunca okutulan dersler

401

39,9

Arkadaş çevresi

405

40,3

AIDS’le ilgili panel, kongre, vs

439

43,7

Görsel ve yazılı medya

768

76,4

 

 

 

 

 

Tablo 3:AIDS’in bulaşma yolları.

 

Sayı

%

Kan nakli

935

93,1

Organ nakli

620

61,7

Oral seks

548

54,5

Anal (ters) ilişki

515

51,2

Normal cinsel ilişki

767

76,3

AIDS virusu taşıyan (HIV(+)) kişiyle aynı evi ve/veya ortamı paylaşmak

183

18,2

Sinek ısırması

315

31,3

Ortak enjektör kullanımı

762

75,8

AIDS virusu taşıyan (HIV(+)) anneden hamilelik ve doğum sırasında bebeğe

779

77,5

AIDS virusu taşıyan (HIV(+)) anneden emzirme sırasında anne sütüyle bebeğe

530

52,7

Yanaktan öpüşme

37

3,6

El sıkışma

45

4,4

Hapşırma ile sıçrayan damlacıklar

246

24,5

Sterilize edilmemiş manikür-pedikür aletleri

573

57,0

Ortak tıraş bıçağı kullanımı

632

62,9

Yüzme havuzları

190

18,9

Ortak kullanılan diş fırçası

634

63,1

İyi sterilize edilmemiş diş hekimi araç-gereçleri

687

68,4

Aynı bardaktan su içme

208

20,7

 

Tablo 4:AIDS’le ilgili bilgi ve tutumlar.

 

Doğru

Yanlış

Bilmiyorum

 

Sayı

%

Sayı

%

Sayı

%

AIDS yalnızca homoseksüellerde görülür.

54

5,3

840

83,6

105

10,4

AIDS viral bir hastalıktır.

417

41,5

60

5,9

487

48,5

AIDS bir tür kanserdir.

375

37,3

412

41,0

193

19,2

AIDS aşıyla önlenebilir bir hastalıktır.

67

6,1

773

76,9

148

14,7

Her HIV(+) kişi AIDS hastasıdır.

319

31,7

225

22,4

404

40,2

AIDS virusu taşıyan HIV(+) bir kişi gözle görülen hiçbir belirti olmadan yıllarca yaşayabilir.

416

41,4

265

26,3

295

29,3

AIDS tanısı sadece kan testiyle konabilir.

610

60,7

143

14,2

221

22,0

AIDS hastasının çalışma ve gezme özgürlüğü; bütün kanuni haklarıyla sağlık ve sosyal hizmetlerden yararlanma hakkı vardır.                                                                      

579

57,6

162

16,1

245

24,4

AIDS hastasının diğer insanlar gibi toplum içinde yaşaması gerekir.

562

55,9

299

29,7

120

11,9

AIDS bağışıklık sistemini tutan bir hastalıktır, hasta çok basit bir infeksiyondan bile ölebilir.

549

54,6

102

10,1

327

32,5

Herkes AIDS olabilir.

738

73,5

143

14,2

89

8,8

AIDS’in hiçbir tedavisi yoktur.

528

52,5

214

21,3

220

21,9

Cinsel ilişki sırasında prezervatif (kondom) kullanmak en etkili korunma yöntemlerinden biridir.

844

84,0

39

3,8

116

11,5

 HIV (+) bir kişiyle diğer bir HIV(+) kişinin cinsel ilişkisi sırasında kondom kullanılmalıdır.

454

45,2

118

11,7

410

40,8

Uzun süren ishal ve ağızda yara, hastalığın ilk bulgularındandır.

331

32,9

77

7,6

573

57,0

Dudaktan dudağa ateşli öpüşme (French kiss) sırasında eğer tükrüğün içinde kan da varsa bulaşma olasılığı vardır.

783

77,9

45

4,4

169

16,8

Hasta bir kadının sağlam bir erkeğe bulaştırma olasılığı 1’se, hasta erkeğin sağlam kadına bulaştırma olasılığı 10’dur.

332

33,0

173

17,2

487

48,5

 AIDS hastası toplumdan izole edilmelidir.                 

316

31,4

412

41,0

256

25,4

 

Sonuç:

Bu bulgular AIDS ile ilgili eğitim kampanyalarında  medyanın önemini ön plana çıkartmaktadır. Bunun yanı sıra eğitim sistemimizdeki son yıllarda eklenen sağlık bilgisi derslerine rağmen eksikliğin devam ettiğini göstermektedir. Bu tip eğitimler yoğunlaştırılarak sürdürülmeli, ulaşılması zor olan, sosyo-ekonomik düzeyi düşük kesim için mevcut eğitim sisteminin olanaklarından daha fazla yararlandırılmalıdır.